Λίγες Σκέψεις Προλογικές

του Σεβασμιώτατου Μητροπολίτου Μεσογαίας & Λαυρεωτικής Νικολάου

Ελλάδα! Μια χώρα μοναδική. Μια χώρα ιστορική, πλούσια σε πολιτισμό, γεμάτη από σπάνιες φυσικές ομορφιές, από αξιόλογους ανθρώπους. Μια χώρα που γέννησε μέσα στην ιστορία σοφούς και ήρωες, πνευματικές ιδέες, εκφραστική ποίηση, απαράμιλλη τέχνη. Έδωσε μεγάλη αξία στον άνθρωπο, τίμησε το σώμα, σεβάστηκε την ψυχή, ανέπτυξε όσο λίγες χώρες το πνεύμα. Μια χώρα που έδωσε στον κόσμο έννοιες όπως φιλοσοφία, δημοκρατία, αρμονία, πολιτισμός. Μια χώρα γεμάτη φως, ουρανό, κάλλος, ζωή. Εδώ συναντήθηκαν το ωραίο με την αλήθεια, η ακρότητα με το μέτρο, η δωρική αυστηρότητα με την ιωνική κομψότητα, η φιλοσοφία με την αρετή, η γνώση με την εμπειρία, η επιστήμη με την ποίηση, η καθημερινότητα με το όραμα, το φυσικό χάρισμα με τη δημιουργία, η παράδοση με την πρωτοτυπία, το ανθρώπινο με το θείο.

Όλα αυτά δεν είναι άσχετα με τη θέση της, ξένα προς τη φύση της, ασύνδετα με το κλίμα της. Η ουσία της είναι άμεσα συνδεδεμένη με την εικόνα της. Μεγαλειώδες το πρώτο, μαγευτικό το δεύτερο.

Τα νερά της άφθονα, η θάλασσα πεντακάθαρη -θέλεις να την πιείς, ο ουρανός της καταγάλανος -θέλεις να τον πιάσεις, ο ήλιος της ολόλαμπρος -δεν αντέχεις περισσότερο φως, ο αέρας της φρέσκος και αρωματικός -δεν χορταίνεις να τον απολαμβάνεις. Η Ρόδος και η Ιεράπετρα καταλαμβάνουν την τέταρτη και πέμπτη θέση στην παγκόσμια κλίμακα ετήσιας ηλιοφάνειας. Επιβλητικά βουνά εναλλάσσονται με φανταστικές ακτές. Πανέμορφες λίμνες και ποτάμια συναγωνίζονται σε γραφικότητα βαθιά φαράγγια και απότομες κορφές. Τα πάντα έχουν ζωή, πολλή ζωή! 

Περισσότερα από 3000 νησάκια με παρθενικές παραλίες σαν διαμάντια στολίζουν τα πελάγη και τις θάλασσές της. Το μήκος των ακτών της, 16.000 χιλιόμετρα, ξεπερνά την ακτογραμμή των Ηνωμένων Πολιτειών (αν εξαιρέσουμε την Αλάσκα). Στα νερά της ενδημεί μια μοναδική θαλάσσια χλωρίδα και σπάνια βιοποικιλότητα, με αποτέλεσμα τα ψάρια της να διακρίνονται για γεύσεις τέτοιες που είναι εντελώς ασύλληπτες, ακόμη και για την φαντασία των άλλων λαών. Τα βουνά της καλύπτονται από 6.500 και πλέον ποικιλίες φυτών, εκ των οποίων τα 1463, όπως ο κρόκος, το δίκταμο, η μαστίχα και τόσα άλλα, φύονται αποκλειστικά και μόνο στα δικά της γεωγραφικά όρια. Αρωματικά βότανα με σπάνιες θεραπευτικές ιδιότητες, χυμώδη και εύγευστα φρούτα, αποτελούν μια ισχυρή απόδειξη ότι το κλίμα, το χώμα, ο αέρας, το νερό συνεργάζονται άριστα για να φτιάξουν τις καλύτερες γεύσεις, τα πιο υγιεινά φαγητά. Η ομορφιά συνδυάζεται με τη νοστιμιά και οι δυό μαζί συμπορεύονται άριστα με την υγεία. 

Δαντελωτές παραλίες, απόκρημνοι βράχοι, εναλλασσόμενο τοπίο, επιβλητική αγριάδα, ήρεμες γωνιές, προσφέρονται για κολύμπι, αναρριχήσεις, περιπέτεια, συνεχείς εκπλήξεις, ξεκούραση, στοχασμό. 

Το κλίμα της, η διαφάνεια της ατμόσφαιράς της, ο καθαρός αέρας της συναρμόζονται με τα δρομάκια, τα γραφικά γεφύρια της, τα παραδοσιακά σπιτάκια, τις βαρκούλες, τα ταβερνάκια, τα ταπεινά ξωκκλήσια, τα διάσπαρτα προσκυνητάρια, τα μυσταγωγικά μοναστηράκια της. Οι χρωματισμοί, οι μυρωδιές, τα ακούσματα, η ησυχία της, οι όψεις και οι βηματισμοί των ανθρώπων της, τα πανηγύρια και οι γιορτές της, οι παραδόσεις και τα έθιμα, η γλώσσα και το τραγούδι, ο χορός και το γλέντι, το χάραμα και τα ηλιοβασιλέματα, τα πάντα με έναν μυστικό τρόπο υπογραμμίζουν τη διαχρονικότητα του πνεύματός της, τη δόξα του παρελθόντος της, τη δύναμη της ιστορίας της, και συνδυάζονται αρμονικά με τα πάμπολλα μνημεία, τα καταπληκτικά θέατρα, τα ζωντανά ερείπια. Η φύση σφιχταγκαλιάζεται με την ιστορία, και η αισθητική και το δέος συνιερουργούν με την ανθρώπινη ζωή. Είναι πολύ ευλογημένος αυτός ο τόπος. Όλη η Ελλάδα είναι ένας απέραντος ναός, ένα αριστουργηματικό μουσείο, ένα φιλόξενο σπίτι, ένα υποβλητικό τοπίο. Στον τόπο αυτόν οι αισθήσεις ησυχάζουν, το πνεύμα ζωντανεύει, η καρδιά πάλλεται, η δε ψυχή αντικρύζει, ορά, θεωρεί. Από την Ελλάδα φαίνεται ο ουρανός.

Το παρόν λεύκωμα όμως δεν δείχνει τον ουρανό της Ελλάδας, αλλά προβάλλει την Ελλάδα από τον ουρανό της. Όλη την Ελλάδα∙  τα βουνά της και τις κορυφές της, τα νησάκια  και τις ακτές της, τα αρχαία μνημεία της και τις σύγχρονες κατασκευές της, τον φυσικό πλούτο και τον πολιτισμό της, την εξαιρετική εικόνα και το κρυμμένο πνεύμα της. Οι φωτογραφίες, επιλεγμένες από μία σπάνια συλλογή 700.000 φωτογραφιών του Χρυσόστομου Φουντή, αποτυπώνουν αυτό που κάνει τον κάθε αγνό Έλληνα χαρούμενο και υπερήφανο. Ο Έλληνας ξέρει να χαίρεται, ξέρει να σκέπτεται, ξέρει να ζει… Είναι όλες παρμένες με μεράκι, υπομονή, ενθουσιασμό και ρίσκο, τόσο που ο αείμνηστος Χρυσόστομος Φουντής τα πλήρωσε με τη ζωή του. Ένα θερμικό φαινόμενο έκλεισε το αλεξίπτωτό του και έδωσε τέλος στον ασταμάτητο ζήλο του για το ωραίο και το ακατάβλητο πάθος του για την αυθεντική ελληνική ταυτότητα. Άφησε όμως ολοζώντανα και αθάνατα τα αποτυπώματα της ψυχής του.

Σήμερα ο Χρυσόστομος Φουντής δεν βρίσκεται ανάμεσά μας. Μας λείπει η φυσική παρουσία του, το χαμόγελο, ο ιδρώτας, η φωνή και ο λόγος του, οι ιδιοφυείς φωτογραφικές επιλογές του, το υπόλοιπο του οράματός του, οι υπόλοιπες φωτογραφίες του, οι καλύτερες που δεν πρόλαβε να βγάλει. 

Αλλά και η Ελλάδα που τόσο αγάπησε φαίνεται πως περνάει μια περίοδο βαθιάς παρακμής. Σταδιακά απομακρύνεται από τον πολιτισμό, την αρχοντιά, τη λεβεντιά, το φιλότιμο, την ομορφιά, την… ελληνικότητά της. Σήμερα οικονομικά καταρρέει, οικολογικά καταστρέφεται, τεχνολογικά βεβηλώνεται, πνευματικά φτωχαίνει. Η χώρα που το μόνο που γνώριζε ήταν να ζει και να δημιουργεί σήμερα δεν αναπαράγεται.  Δείχνει κουρασμένη.

Αυτό βέβαια δεν συμβαίνει για πρώτη φορά. Δυστυχώς υπήρχε ως χαρακτηριστικό της Ελληνικής φυλής μέσα στην ιστορία, ικανό να την αποπροσανατολίσει και να την τραυματίσει, ανίκανο όμως να καταστρέψει τον πλούτο της και να την αφανίσει. Το πνεύμα της αποδεικνύεται πιο δυνατό από τα ελαττώματα των ανθρώπων της και ο πολιτισμός της πιο ανθεκτικός από τις ιστορικές υποχωρήσεις της. Ο κρυμμένος θησαυρός της και οι εξαιρετικοί εκπρόσωποί του, συνυπάρχουν με τη σύγχρονη παρακμιακή παραφωνία της. Ακόμη και σήμερα.

Το λεύκωμα αυτό δεν υπηρετεί τουριστική ανάγκη η διαφημιστική σκοπιμότητα. Ούτε πάλι αποτελεί καρπό εκδοτικής φιλοδοξίας. Προσφέρεται ως μνημόσυνο κάποιου που δεν έζησε απλά στην Ελλάδα, αλλά έζησε την Ελλάδα. Και κυρίως ως αποδειξη ότι η Ελλάδα  από μόνη της ξεπερνά σε μεγαλείο την αγάπη μας σε αυτήν.  Εδώ η ομορφιά του τόπου φανερώνει το κάλλος του πολιτισμού. Στην Ελλάδα δεν απολαμβάνουν οι αισθήσεις σου. Στην Ελλάδα ζει η ύπαρξή σου. 

Η Ελλάδα είναι μεγάλη, γιατί μπορεί να φιλοξενεί στο χώρο της όλον τον κόσμο, κάθε φυλή. Η Ελλάδα ξέρει να εκφράζεται η ίδια και να υποδέχεται τους άλλους. Ξέρει να μοιράζεται την ομορφιά της, να κοινωνεί τον πλούτο της. Κάνει τον πολίτη της παγκόσμιο, μεταμορφώνει τον επισκέπτη της σε φίλο. Το λεύκωμα αυτό δεν δείχνει την ομορφιά που φαίνεται. Φανερώνει το μεγαλείο που κρύβεται και όμως υπάρχει.